Verbondenheid en inspiratie voor een ijskoud experiment

Jan Geerts ging voor KERN op reis naar Spanje en trof daar gelijkgestemden uit alle windstreken. Hij kwam thuis met de inspiratie voor een ijskoud experiment. Lees hier zijn verslag van het Passive House Bootcamp 2025.

Begin november was ik in Avilés, Spanje, voor het Passivhaus Bootcamp 2025. Wat me daar het meest trof, was niet één spectaculair project of een technische doorbraak, maar iets dat veel dieper ging: de openheid waarmee deelnemers hun successen én mislukkingen deelden. Die kwetsbaarheid bleek een onverwacht krachtige motor voor vooruitgang.
We nemen vaak als vanzelfsprekend aan dat kennis bescherming nodig heeft: om reputatie te bewaken, om concurrentiepositie te behouden, om geen strategisch voordeel weg te geven. Maar hoe houdbaar is die veronderstelling nog, in een sector die juist sneller moet leren dan ooit? Tijdens de bootcamp werd pijnlijk duidelijk dat gedeelde kwetsbaarheid meer innovatie oplevert dan geïsoleerde expertise. Het vraagt alleen de moed om dat ook écht te doen.

iPHA luistert: feedback als strategie

De International Passive House Association zette tijdens de bootcamp niet in op instructie, maar op dialoog. Geen dichtgetimmerde agenda, maar scherpe vragen: Hoe dragen we Passivhaus breder uit? Waar lopen nationale affiliates tegenaan? Wat kan iPHA doen om hen beter te ondersteunen? Je zou kunnen denken dat zo’n open aanpak tot vrijblijvendheid leidt, maar het tegendeel gebeurde: door ruimte te geven aan praktijkervaring ontstonden eerlijke en effectieve gesprekken.

Leren van andere landen

Een projectbezoek bood een bijna symbolische casus: een afgebrand monumentaal pand dat nu recent is getransformeerd tot een ambitieuze EnerPHit-renovatie, met comfort en kwaliteit als leidende principes. Een ramp als startpunt voor vernieuwing. Een narratief dat in Spanje vaker voorkomt. Na de crisis van 2008 gingen bouwprofessionals actief op zoek naar nieuwe wegen. Passiefbouw bleek geen niche, maar een reddingsboei.

In Ierland bewandelde men een heel ander pad: daar werd Passivhaus commercieel omarmd. Niet omdat het móest, maar omdat marktpartijen de meerwaarde inzagen. Grote spelers kunnen inmiddels niet meer om passiefbouw heen. Een overtuigend voorbeeld van hoe marktwerking een versneller kan zijn, al moet daarbij worden gezegd dat die dynamiek niet automatisch één op één te vertalen is naar Nederland, waar regelgeving en minimumnormen vaak dominanter zijn dan commerciële drijfveren.

En Nederland dan?

Wij worstelen met een wooncrisis: te weinig betaalbare woningen, maar wel enorme hoeveelheden bestaand vastgoed dat beter benut kan worden. De veronderstelling dat nieuwbouw dé oplossing is, verdient daarom kritische heroverweging. Juist de omvangrijke renovatieopgave biedt een kansrijk momentum voor EnerPHit. Het is een unieke mogelijkheid, mits we kwaliteit centraal durven te zetten.
Daarvoor is publieke bewustwording essentieel. De voordelen van goed en deugdelijk bouwen, in comfort, gezondheid én milieu-impact, worden nog te weinig breed gevoeld.

De Ice-box-challenge

In andere landen is die meerwaarde al eens overtuigend gedemonstreerd. De Icebox Challenge is daarvan een aansprekend voorbeeld: twee identieke ‘huisjes’, één passief en één conventioneel, elk met een groot blok ijs erin. Na een week ziet iedereen welk huis echt presteert. Het klinkt simpel, misschien zelfs speels, maar daarin schuilt de kracht: het publiek ziet de kracht van een hoogwaardige gebouwschil.

Een Nederlandse variant?

Durven wij te laten zien hoe groot het verschil kan zijn. Juist nu, in een tijd waarin wooncrisis, energievraagstukken en een verouderde gebouwvoorraad samenkomen, kunnen we het ons niet permitteren om alleen over kwaliteit te spreken. We moeten het laten zien. We moeten het realiseren.

Een Nederlandse variant, toegespitst op EnerPHit en onze renovatieopgave, zou het publiek een confronterend én prikkelend beeld geven: wat houden we overeind, en wat laten we smelten?
Misschien is het tijd voor een ijskoud experiment.