Is passief renoveren te duur? Het idee blijft hardnekkig hangen. Niet alleen bij woningeigenaren, maar ook bij professionals: “Levert zo’n renovatie het eigenlijk wel op?” Steeds meer projecten laten juist zien dat zich hoge kwaliteit al vanaf dag één uitbetaalt. Zo is onlangs in Groningen een passiefhuisrenovatie voltooid die slechts drie euro extra per maand kostte. Hoe dat kan? Door anders te kijken naar waarde, comfort en slimme financiering.

Door Clarence Rose, expert voor zeer energiezuinig bouwen en renoveren

Twijfel als grootste kostenpost

Iedereen kent het: isolatie, ventilatie, nieuwe ramen – dat klinkt als een flinke uitgave en veel gedoe. En dan die eeuwige vraag: “Verdient het zich ooit terug?” De twijfel komt telkens weer boven water. Niet alleen bij woningeigenaren, maar helaas ook – nog steeds – bij sommige professionals en energieadviseurs. Door deze twijfel, kennisgebrek en een tegenstrijdig beleid blijven te vaak kansen liggen en liggen spijtmaatregelen op de loer.

De misvatting van ‘te duur’

We horen het vaak: “Zo’n WTW-systeem en alle isolatie – dat kan er toch nooit uit?” Toch is dat een hardnekkige misvatting. Want ja, de initiële investering kan fors zijn, maar daar staat veel tegenover:

• Structureel lagere onderhoudskosten en energielasten (zeker met stijgende energieprijzen)

• Comfortverbetering: geen tocht, minder geluid van buiten, constante temperatuur

• Waardevermeerdering van de woning

• Betere gezondheid door goede luchtkwaliteit

• Bij een goede aanpak: subsidiemogelijkheden en aantrekkelijke financieringsvormen

De valkuil van halve maatregelen

Ironisch genoeg leidt de twijfel juist tot verspilling. Wanneer eigenaren enkel “kleine stappen” zetten – zoals het plaatsen van dubbel glas of de spouwmuur vullen – zonder integraal plan, ontstaat het risico op verkeerde keuzes en dubbele kosten. De terugverdientijd wijst je hierbij juist de verkeerde kant op. Want als je begint met isolatiemaatregelen verbetert het comfort, blijft het gebouw langer op temperatuur. Maar het leidt niet tot de beoogde energie- en kostenbesparing.Wellicht de grootste misser die we tegenwoordig veel zien is dat mensen gauw kiezen voor “duurzame” installaties, een warmtepomp of energie opwekken met PV-panelen. Zonder maatregelen om de energiebehoefte van het gebouw te beperken leidt dit bijna altijd tot onnodige kosten en hooguit succes van korte duur: Een dure grap als je denkt zo makkelijk naar all-elektra over te kunnen stappen. En hoe duurzaam ook, installaties gaan minder lang mee dan een goede bouwkundige schil. Reken maar uit als je het hele zaakje na zo’n 15 jaar weer moet vervangen!

WTW: kostbaar, maar cruciaal bij goed geïsoleerde woningen

Ventilatie is een veelbesproken onderwerp waar veel twijfels over bestaan. De bekende roosters boven de ramen veroorzaken – juist als je goed isoleert en dus minder hoeft te stoken – koudeval en discomfort.

Balansventilatie daarentegen is niet goedkoop en ook niet altijd eenvoudig in te bouwen in bestaande gebouwen. Maar voor een gezond binnenklimaat, comfort én energiebesparing is het essentieel bij elke energetische renovatie.
Zonder WTW gaat kostbare warmte verloren via ventilatie en krijg je het comfort niet op orde. Belangrijker nog: het helpt om het gebouw gezond te houden. Want wie bestaande gebouwen isoleert zonder grondige ventilatie, hoeft niet lang te wachten op schimmelvorming.
En wat betreft kosten: een WTW-systeem combineert uitstekend met een kleine verwarmingsinstallatie. Bij een relatief stabiele binnentemperatuur is er immers maar weinig nodig om bij te sturen. Een kleine warmtepomp, airco of elektrische naverwarmer is dan voldoende om de woning comfortabel te houden.

“De passiefhuisaanpak maakt het doorgaans juist betaalbaar. Niet alleen door de lagere energiekosten, maar ook door andere installatiekeuzes.” zo Carl-peter Goossen, ontwerpmanager bij Bouwnext. “En het is altijd even puzzelen met de financiering, maar waar een wil is is een weg!”

Waar een wil is, is een weg

Een duurzame renovatie en nieuwbouw haalt de volledige potentie uit het gebouw om ook in de toekomst goed mee te kunnen gaan. Met een grondige energiezuinige aanpak creëer je dus toekomstwaarde. Dat vereist een ruimere blik dan terugverdientijd en labelstappen. En een financiering die deze toekomstwaarde “naar voren haalt”. Zo geeft een renovatie met garantie op de energieprestatie de (in toekomst) bespaarde energie een solide contante waarde. Hoe meer je investeert in blijvende kwaliteit, hoe hoger de winst.
Het is soms echt even puzzelen maar binnen het huidige Nederlandse stelsel van huur- en warmtewet, appartementsrecht, subsidie, krediet en vastgoedfinanciering is er vaak meer mogelijk dan je zou denken. Dat laten projecten zien zoals de sloop-nieuwbouw Gestelse buurt in Den Bosch, waar huur voor de passiefhuisflats is gecombineerd met flat-rate energiekosten, win-win voor de huurders én de woningcorporatie.

Passiefhuisrenovatie voor drie euro

Maar ook renovaties zoals de woonlasten-neutrale aanpak van het VvE-appartementencomplex De Meerpaal in Groningen. Hier verruilden de bewoners recentelijk hun koud en tochtig VvE-gebouw met achterstallig onderhoud en een tekort aan onderhoudsbudget in tegen gezonde, comfortabele en zeer energiezuinige appartementen. Voor de hoogwaardige passiefhuisaanpak kon een garantie worden afgegeven op de super lage energiebehoefte na renovatie. De gebouwgebonden lange-termijnfinanciering, lage onderhoudskosten en hoge energieprestatie maken het geheel betaalbaar: De maandlasten voor de bewoners stegen met slechts drie Euro, van €318 naar €321.

Passiefhuisrenovatie en passief bouwen: optimum voor betaalbare gebouwen

Passief bouwen wordt vaak geassocieerd met overdreven isolatiemaatregelen en ingewikkelde details. Het tegendeel is waar. De passiefhuisstandaard en het PHPP vormen een leidraad voor juiste ontwerpkeuzes bij nieuwbouw. Bij renovatie zorgt de EnerPHit-standaard voor een integraal afgewogen maatregelenpakket om een gebouw betaalbaar te houden – nu én in de toekomst.

Kennis van passief bouwen en een beetje lef

De energietransitie vraagt om keuzes met lef. Wie investeert in een toekomstbestendige woning, investeert niet alleen in zichzelf, maar ook in volgende generaties. Dat verdient zich altijd terug. Maar hiervoor is vakkennis nodig. Een integraal ontwerp – hoe logisch het soms ook lijkt – valt immers niet zomaar uit de lucht. Gelukkig verdiepen steeds meer Nederlandse professionals zich in bouwfysica en low-tech engineering.

Deze zomer is er weer een kans om het roer om te gooien: de Summer School Passiefhuisontwerp en -constructie.