Jouw stappenplan naar een duurzaam gerenoveerd VvE-appartementengebouw
Sta je met je VvE aan het begin van een grote onderhoudsopgave of denk je na over verduurzaming? Dan is dit hét moment om het goed aan te pakken. Een integrale renovatie biedt de kans om jouw appartementencomplex comfortabeler, gezonder, energiezuiniger én toekomstbestendig te maken – stap voor stap of in één keer. Hier lees je hoe je dat als VvE slim aanpakt:
Hoe je tot goede besluiten komt, waarbij jullie woonlasten maatgevend zijn
Hoe je draagvlak opbouwt onder bewoners
Welke keuzes je hebt: totaalrenovatie of gefaseerde aanpak
En vooral: hoe je als bestuur en bewoners grip houdt op kwaliteit, kosten én comfort
Nieuwsgierig? Lees verder over het Condreno-stappenplan en ontdek hoe jullie gezamenlijk een sterke basis leggen voor de komende 30 jaar.
Het CondoReno-stappenplan voor VvE-eigenaren
Van de huidige situatie naar een comfortabele toekomst in een gedegen renovatieproces
Een grondige renovatie in behapbare stappen
Samen werken aan een comfortabel, gezond en toekomstbestendig appartementencomplex
Verduurzaming. Je hoort het overal. Maar wat betekent dat nu eigenlijk voor jóuw appartementengebouw? En belangrijker: hoe pak je het aan – zonder meteen overspoeld te raken door techniek, kosten en een ingewikkeld en tijdrovend proces?
In het Condoreno-stappenplan nemen we je stap voor stap mee in de aanpak van een integrale renovatie van jouw appartementencomplex. Van de huidige situatie tot het moment dat jij weer comfortabel, energiezuinig en zorgeloos woont.
Hieronder lees je er meer over en geven we een overzicht over het proces dat jullie zullen gaan doorlopen als jullie kiezen voor een woonlastengestuurde integrale renovatie.
Wat levert het op?
Een integrale energetische renovatie levert veel meer op dan alleen een lagere energierekening:
Comfortabel en gezond binnenklimaat
+ Jullie woningen worden comfortabel en gezond
+ De woningwaarde stijgt
+ De woonlasten blijven laag – ook in de toekomst
+ Jullie worden minder afhankelijk van energielevering
+ Achterstallig onderhoud wordt opgelost
+ Jullie gebouw is weer aantrekkelijk en klaar voor de toekomst
Een integrale renovatie volgens het Condoreno-stappenplan doorloopt 6 overzichtelijke fasen:
Elke fase bestaat uit een aantal deelprocessen. En deze zijn wederom verdeeld over de stappen die de VvE-eigenaren en professionals samen doorlopen. Kijk hiernaast voor een overzicht van de deelprocessen.
De vele kleine stappen die de VvE en de betrokken renovatieprofessionals zetten bij een woonlastengestuurde renovatie zijn in detail beschreven in het handboek Stap voor stap naar een succesvolle renovatie van jouw VvE-appartementengebouw. Dit is een gids die woningeigenaar ondersteuning biedt bij het doorlopen van een integrale renovatie.
Handige tools en hulpmiddelen
Breng jullie woonlasten in beeld
Wat zijn onze woonlasten nu en welke maatregelen leveren de laagste woonlasten op? Kijk hier voor de WNR-rekentool.
Bewonersenquête
Klik hier voor een voorbeeld van een enquête. Deze dient ter inspiratie. Lees ook de tips voor het opstellen van een succesvolle bewonersenquête!
Stap voor stap – handboek
Een gedetailleerd stappenplan voor VvE-eigenaren die willen gaan voor een woonlastengestuurde renovatie van hun appartementengebouw.
Factsheet Voorbeeldproject
Download hier een beschrijving van de woonlastengestuurde renovatie van de VvE-appartementen Nolensstraat in Wageningen
Trainingsaanbod woonlastengestuurde renovatie van VVE-appartementen voor bewoners:
Het belang van een goed VvE bestuur
Relevante blogs:
Factor 10-renovatie voor VvE’s op weg naar een duurzame toekomst
Kans voor investeerders: Optimaal beleggingsperspectief met factor-10-renovatie appartementsgebouwen
Wat je moet weten over de Condoreno-aanpak
Een integrale renovatie – wat is dat eigenlijk?
Integrale renovatie betekent dat je niet alleen kijkt naar losse onderdelen van het gebouw (zoals isolatie of een nieuwe lift), maar naar het hele plaatje. Het perspectief op de renovatie bundelt alle facetten van een gebouw om tot een gedragen visie op de aanpak van het gebouw te komen. Dit holistisch perspectief op de renovatie omvat dus alle factoren die bepalend zijn voor de bewoners en die het leven in het appartementsgebouw beïnvloeden. Een grondig onderzoek hiernaar is nodig om niets uit het oog te verliezen. Hiermee is de kans groot dat het doel van een renovatie, het in wezen door de bewoners gewenste resultaat, wordt bereikt. Aspecten die hierin mee worden genomen zijn o.a.:
- Comfort en gezondheid voor bewoners
- Energie, watergebruik en de impact op de omgeving
- Betaalbaarheid – nu én op de lange termijn
- Sociale aspecten en behoeftes, zoals toegankelijkheid en andere woonwensen
- (Toekomst)waarde van het gebouw en je eigen appartement
- En vooral: naar de samenhang tussen al die elementen:
Zo voorkom je dat een goede oplossing voor een onderdeel later elders een probleem veroorzaakt. En is straks alles goed op elkaar afgestemd!
Goed om te weten: Een integrale renovatie hoeft niet in één keer. Het kan ook in stappen – zónder de toekomst uit het oog te verliezen.
Woonlasten als uitgangspunt
Bij renovatie draait het niet alleen om investeringskosten, maar vooral om de totale woonlasten. Als je na renovatie veel minder uitgeeft aan energie en onderhoud, blijft je maandelijkse last gelijk – of wordt zelfs lager (bij voldoende onderhoudsreserve).
Waar voor je geld: Woonlastengestuurde renovatie:
- Comfort- en energiegarantie
- Kwaliteitsborging (gebouw, installaties én gebruikersinstructie)
- Meer zekerheid voor bewoners
Definitie woonlastenneutraal renoveren
Wij spreken van een woonlastenneutrale renovatie als na de renovatie de gemiddelde maandelijkse besparing op onderhoud en energie volstaat om de maandelijkse aflossing en rente over de gebouwgebonden financiering voor de renovatie te voldoen.
Dus de kosten voor het wonen in de appartementen blijven voor en na renovatie (ongeveer) gelijk.
Om echt uit te komen op ’woonlastenneutraal’ moet het ’huishoudboekje’ van de VvE op orde zijn evenals de bouwkundige staat van het gebouw. Ook moet met de energetische maatregelen voldoende effect kunnen worden bereikt. Immers geeft isolatie van een niet-geïsoleerde gevel een grotere besparing dan na-isolatie van een reeds geïsoleerde gevel.
Het is dus belangrijk om het laaghangende fruit te laten hangen tot je het gebouw(deel) grondig en goed kunt aanpakken.
De vertreksituatie voor een energetische renovatie is vaak technisch en/of financieel niet ideaal waardoor een woonlastenneutrale aanpak niet helemaal mogelijk is. Doelstelling is daarom in alle gevallen om met een renovatie het woonlastenoptimum te bereiken: de laagste maandelijkse kosten voor de bewoners, nu en in de toekomst.
Om een integrale renovatie te laten slagen is er zeker een ding essentieel: Samenwerking. De samenwerking tussen de eigenaren onderling en met de betrokken professionals is een belangrijk onderdeel binnen het Condoreno-stappenplan.
Renoveren begint met draagvlak
Renoveren van je VvE-appartementengebouw begint niet met de techniek, maar met draagvlak. Jullie gaan samen op pad zonder te weten waar jullie uitkomen. Het doel bepalen jullie onderweg. En daarbij is het belangrijkste dat jullie uiteindelijk samen jullie doel bereiken. Dat je elkaar onderweg niet ergens kwijtraakt en niemand achter blijft.
De Vereniging van eigenaren: samen verantwoordelijk
Als VvE zijn jullie gezamenlijk eigenaar van het gebouw. Dus ook gezamenlijk verantwoordelijk voor goed onderhoud en toekomstbestendige keuzes. Maar dat is niet altijd makkelijk. Veel VvE-bestuurders zijn leken: bewoners die dit vrijwillig doen. Dat vraagt veel, zeker bij grote beslissingen zoals een renovatie. Gelukkig sta je er niet alleen voor. Je kunt advies inwinnen, taken uitbesteden en ondersteuning inschakelen, zoals een sociale procesbegeleider.
Wettelijke verplichtingen VvE
- Jaarlijkse ALV
- Inschrijving KvK
- Bestuur en kascommissie
- Reservefonds met voldoende dotatie
- Jaarstukken + begroting
Deze zaken vormen de basis om überhaupt aan renovatie te kunnen beginnen.
En nu: hoe staat jullie VvE ervoor?
- Zijn jullie als VvE goed georganiseerd?
- Weten jullie hoe het gebouw ervoor staat?
- Is er een reservefonds? Een actueel MJOP?
- Is het bestuur actief? Is er draagvlak?
Nog niet? Geen zorgen. Je kunt altijd beginnen: Zie bijvoorbeeld deze stappenplan om jullie slapende VvE (weer) te activeren. Je kunt ook ondersteuning zoeken, o.a. bij jullie gemeente. Maar het belangrijkste is om je medebewoners te informeren en bewust te maken van het belang er samen voor te zorgen. Ga in gesprek met elkaar, organiseer een gezellige bewonersbijeenkomst…
Iedereen aan boord: hoe krijg je draagvlak?
Een succesvolle renovatie begint bij betrokken bewoners. Maar in de praktijk is dat best ingewikkeld. Ziekte, taalbarrières, oude ruzies, of mensen die gewoon “hun eigen gang” willen gaan – je vindt het in bijna elke VvE.
Wat helpt?
- Begin bij de informatievoorziening
- Leg rechten en plichten uit
- Organiseer bewonersavonden of voorlichtingsbijeenkomsten
- Zorg voor openheid en dialoog – ook met mensen die twijfelen of tegen zijn
- Zoek naar wederzijds voordeel, ook voor bewoners die weinig gebruik maken van bijvoorbeeld verwarming
Vanaf medio 2026: Renovatiebesluiten kunnen worden genomen met een gewone meerderheid (50% + 1 stem), ook zonder opkomsteis. Maar draagvlak blijft cruciaal voor een soepel proces.
Tip:
Bekijk dit filmpje om te horen hoe een bewoner terugkijkt op het proces van een woonlastengestuurde renovatie als ideale oplossing voor een VvE met een groot onderhoudsachterstand. En hoe ze het resultaat ervaart.
De bewoners centraal – ook ná de renovatie
Een goede renovatie begint bij de bewonerswensen. Wat vinden zij belangrijk? Daarvoor gebruik je:
- Enquêtes en bewonersgesprekken
- Prioriteitenlijst
- Vertaling naar eisen en technische maatregelen
- Monitoring na oplevering
Alles wordt vastgelegd in een gebouwdossier, inclusief garanties, gebruikershandleidingen en onderhoudsplanning.
De betrokken renovatieprofessionals
De renovatieregisseur – een geïntegreerde woningrenovatiedienst (GWRD)
De renovatieregisseur is de aanbieder van geïntegreerde woningrenovatiediensten, kort GWRD. Het is de organisatie die integrale renovaties aanstuurt, VvE’s begeleidt en het renovatieproces namens een VvE coördineert. Deze dienst kan verschillende vormen aannemen afhankelijk van de context en de participerende bedrijven en dienstverleners. Een voorbeeld voor zo een GWRD is Stichting Woonlastenneutrale renovatie, WNR: www.wnr.nu. WNR biedt de nodige technische, juridische, financiële en procesmatige begeleiding van VvE’s om te komen tot hoogwaardige, op woonlasten gestuurde renovaties met gebouwprestatiegarantie.
De renovatieregisseur is betrokken vanaf de oriëntatiefase, mogelijk eerder. De GWRD heeft de leiding over het renovatie-ontwerp tijdens de verdiepingsfase tot de transactiefase. Daarna neemt hij een ondersteunende rol aan en behartigt de belangen van de bewoners tijdens de bouwfase en de nazorg. De GWRD wordt vertegenwoordigd door drie verschillende soorten procesbegeleiders:
Sociaal procesbegeleider
Een begeleider die de activiteiten van de renovatiecommissie in opdracht van de VvE ondersteunt. Als buitenstaander regisseert hij het proces en zorgt voor een fijne sfeer tijdens bewonersvergaderingen en constructieve gesprekken. Zo ondersteunt hij het besluitvormingsproces. Hij kan eventueel bemiddelend optreden en adviseren in de communicatie en bewaakt het doorlopen van de juiste stappen in het proces van een VvE vanaf initiatief tot na afronding van de renovatie.
Technisch procesbegeleider
Deze procesbegeleider is “de spin in het web” bij de technische uitwerking van een renovatie. Je komt hem vooral tegen in de verdiepingsfase en de transactiefase. Hierin zorgt hij voor een optimaal proces gedurende de technische uitwerking. Hij zorgt dat het ontwerpteam conform planning kan werken, en bewaakt de gestelde kaders van tijd en budget. De technisch procesbegeleider vertegenwoordigt het ontwerpteam en ondersteunt het technisch besluitvormingstraject van de VvE-leden. Hij is verantwoordelijk voor de uitvoering van de kwaliteitsborging en aanspreekpunt voor alle in deze fasen betrokken partijen. Ook zorgt hij voor de interne project-evaluatie.
Uitvoeringsprocesbegeleider
De uitvoeringsprocesbegeleider vertegenwoordigt de GWRD naar de VvE en naar andere belanghebbenden. Namens de renovatiergisseur behartigt hij de belangen van de VvE-leden tijdens de uitvoering. Deze procesbegeleider houdt toezicht en zorgt voor een optimaal proces gedurende de uitvoering. Hij ondersteunt de renovatieaanbieder bij de uitvoering van de kwaliteitsborging en is aanspreekpunt voor alle in deze fasen betrokken partijen. Hij organiseert en faciliteert de dialoog tussen uitvoering en bewoners.
Verder werken in opdracht van de GWRD vele andere (renovatie-)professionals en partijen, o.a. een architect, bouwkostenspecialist, energieadviseur, bewonersspecialist, financieel adviseur, bouwopnamespecialist, brandtechnisch specialist. juridisch specialist en diverse andere specialisten.
De renovatieaanbieder
De uitvoering van de renovatie verricht een hiervoor geselecteerde renovatieaanbieder. In opdracht van de renovatieaanbieder werken de volgende werknemers, onderaannemers en professionals: Communicatiemedewerker (zorgt o.a. voor de communicatie met bewoners over de uitvoeringsplanning), projectleider, technisch tekenaar, werkvoorbereider, calculator, installateur, montageteam bouwkundig en montageteam installatietechnisch.
De integrale kwaliteitscoördinator
De kwaliteit van de integrale renovatieplannen en de uitvoering daarvan wordt getoetst door een kwaliteitscoördinator. Deze kwaliteitsborging is essentieel voor het behalen van ambities en het renoveren met gebouwprestatiegarantie. De kwaliteitscoördinator heeft de taak van supervisie en coördinatie van de kwaliteit van het ontwerp- en uitvoeringsproces en beoordeelt de beoogde maatregelen aan de hand van de gestelde functionele eisen.
Totaalrenovatie of stapsgewijs?
| Totaalrenovatie | Stapsgewijze renovatie |
|---|---|
| Alles in één keer klaar | Maatregelen over meerdere jaren verdeeld |
| Eén keer overlast | Spreiding van kosten én overlast |
| Grote investering ineens | Investeringsplanning mogelijk |
| Soms niet op ‘natuurlijk moment’ | Aanpakken op logische momenten (bijv. bij onderhoud) |
Belangrijk: Voordat je begint met de uitvoering van de eerste stap bij een stapsgewijze aanpak moet je het eindplaatje al kennen. En alle stappen daarnaartoe. Zo voorkom je dubbel werk of onhandige keuzes waar je later spijt van krijgt!
Wat kun je doen bij …
…gespikkeld bezit?
De eigendoms- en verhuursituatie is bepalend voor het besluitvormingsproces rondom renovaties.
Zitten er verschillende soorten gebruikers in een gebouw, bijvoorbeeld winkeleigenaren en bewoners kunnen de belangen nogal uiteenlopen. Ook als er een corporatie of particuliere verhuurder is met een significant aantal woningen (<10%). Dan is het goed om direct het gesprek aan te gaan met de verhuurder. Betrek alle belanghebbenden zo vroeg mogelijk bij het initiatief en ga op zoek naar overlap in belangen en win-win-kansen door renovatie.
Ingeval van professionele verhuur binnen het VvE-gebouw zal ook de verhuurder stemrecht hebben (vertegenwoordigd door een representant zoals geregeld in huishoudelijk reglement). Belangrijke besluiten nemen de corporaties vaak onder voorbehoud van voldoende draagvlak (70% van hun huurders). Een besluit van de VvE is in dat geval afhankelijk van de stemming door de huurders.
….tegenstrijdige belangen?
Bij renovatieprojecten in wooncomplexen kunnen er al snel verschillende belangen spelen tussen bewoners. Bijvoorbeeld:
“Ik stook bijna nooit, dus energiebesparing heeft voor mij geen zin!” Toch is het belangrijk dat iedereen stras toch achter de renovatieplannen gaat. hoe ga je om met verschillende opvattingen?
Benadruk gezamenlijke voordelen: Denk aan waardestijging van de woning, blijvend betaalbare energiekosten en meer wooncomfort.
Verdeel de kosten eerlijk: Onderzoek of bewoners die meer voordeel hebben ook meer kunnen bijdragen.
Bied extra voordelen: Bijvoorbeeld levensloopbestendige aanpassingen of grotere balkons.
Overweeg optoppen of woningsplitsing: Dit kan helpen om renovatie financieel haalbaar te maken.
Zorg voor goede communicatie: Betrek bewoners op tijd. Bij complexe situaties kan een sociaal-procesbegeleider helpen om het gesprek goed te laten verlopen.
Tot slot: samen bouwen aan de toekomst
Renoveren doe je niet voor even, maar voor minstens 30 jaar. Maak dus bewuste keuzes, samen met alle betrokkenen. En weet: hoe beter het proces, hoe beter het resultaat.
Een integrale renovatie is een investering in:
- Je woning
- Je gebouw
- Je leefomgeving
- En vooral: in jezelf en je medebewoners
Samen lukt het. Stap voor stap.
Juist betaalbaar door hoge kwaliteit
Binnen Condoreno is veel kennis verzameld en toegankelijk gemaakt rondom zeer energiezuinige en betaalbare renovatie: www.condoreno.org
Meer lezen over Condoreno?
Meer informatie:
- Optimaal beleggingsperspectief met factor-10-renovatie appartementsgebouwen
- 7 bouwstenen voor een geslaagde duurzame renovatie
- Verduurzamen VvE-appartementen met factor-10-renovatie
- KERN betrokken bij CondoReno-project
Erkenning van financiering
Deze pagina is tot stand gekomen binnen het project CondoReno, gefinancierd door Programme for Environment and Climate Action (LIFE) MGA — Multi & Mono, onder subsidieovereenkomst nr. 101076316 van de Europese Unie.
