Verduurzaming bestaande woningbouw – op weg naar De Standaard
Voor een succesvolle renovatieaanpak met de “Standaard” en de “Streefwaarden” hebben BOB-KOB en Kennisinstituut KERN een inhouse-training voor woningcorporaties ontwikkeld. De eerste training “Verduurzaming bestaande Woningbouw – op weg naar De Standaard” bij Woonforte was een groot succes. Daarom is dezelfde training inmiddels ook voor andere corporaties bij BOB-KOB te boeken.
Door André Smits BOB-KOB en Verena Conzett Kennisinstituut KERN
Onder het motto: “Oog voor mensen, hart voor wonen” investeert Woonforte (woningcorporatie) flink in nieuwbouw, renovaties, onderhoud, leefbaarheid en duurzaamheid. En zo was ook een training voor hun projectleiders een logische stap. Want duurzaam en sociaal renoveren is complex. Hoe maak je de juiste keuzes?
De Streefwaarden, De Standaard en dan óók nog sociaal én duurzaam bouwen – hoe dan?
De “Streefwaarden” en “De Standaard” van AEDES doen een hoop stof opwaaien in corporatieland. Zo zaten ook deze projectleiders met de handen in het haar over hoe ze De Standaard aan moeten vliegen. En hoe de juiste stappen te zetten voor hun portefeuille. Hoe kom je tot een duurzaam en sociaal woningbeheer? Hoe kom je met De Streefwaarden tot een toekomstgerichte aanpak van het woningbestand zonder spijt achteraf? En hoe pas je deze langetermijnvisie in de huidige kaders en van De Standaard?
In de praktijkgerichte en interactieve training bij Woonforte in het najaar 2022 deden de deelnemers in vier dagdelen de nodige kennis op over de essentie van duurzaam renoveren. Hiermee kregen ze praktische handvatten voor een haalbare en sociaal aanvaardbare langetermijnstrategie voor hun vastgoed.
Een aanpak volgens de Trias Energetica zet in op een hoogwaardig geïsoleerde gebouwschil. Zo houd je wonen betaalbaar maar zorg je ook voor overzichtelijke installatiesystemen en onderhoudstrajecten.
De integrale ontwerpbenadering brengt alle mogelijkheden in zicht
Voor duurzaam bouwen is (meer dan ooit!) de integrale ontwerpbenadering belangrijk. Als je eerst een bredere waaier van mogelijkheden inventariseert (divergeren) kun je op basis van onderzoek en heldere criteria onderbouwde keuzes maken (convergeren).
”Dankzij de cursus heb ik veel meer mogelijkheden leren kennen hoe ik het doel kan benaderen. Was het tot nu toe maar één manier geweest, ken ik nu de variaties ervan. De cursus heeft het spectrum van oplossingen verruimd. Je moet eerst weten welke mogelijkheden en alternatieven er zijn voordat je keuzes kan maken.”
Leren van experts brengt je verder dan De Standaard
De over vele jaren opgebouwde expertise van de docenten hielp de deelnemers inzicht te krijgen waar het op aan komt bij effectief duurzaam renoveren en erop te vertrouwen, ook als een methode (nog) niet echt gangbaar is.
De betaalbaarheid van renovaties, en dus de toekomstbestendigheid, is afhankelijk van de werkelijke energiebehoefte. Hier moet je dus goed naar kijken en aan rekenen met geschikte tools. Met de nZEB-tool/PHPP breng je die betrouwbaar in beeld.
Met een doorkijk naar de toekomst kun je bewust de juiste stappen zetten. Ook het belang van de details en het samenspel van de gebouwaspecten spelen hierbij een rol. Zo geeft een cursist aan hoe opmerkelijk het was te leren hoe groot de invloed van onbedoelde luchtstroom is op de energiebehoefte en de luchtkwaliteit. Zulke inzichten kunnen een enorme waarde hebben voor de uitvoering van toekomstige projecten.
Als je bijvoorbeeld een gevel isoleert of ramen vervangt kom je daar vervolgens decennialang niet meer aan en bepaal je dus de energetische kwaliteit van het geheel. Daarom: begin met het maken van een goed plan en bepaal het eindresultaat, waar je in de toekomst met je gebouw naartoe wilt. Daar stem je dan je maatregelen op af.
Inspirerend: “Ik ben meteen met mijn eigen woning begonnen.”
De inzichten uit deze cursus komen niet alleen van pas voor de projecten van Woonforte maar ook voor de eigen woningen van de deelnemers. Dat was ook het vertrekpunt van deze interactieve cursus. De deelnemers waren hierbij uitgedaagd om voor hun eigen woningen een toekomstgerichte aanpak op te stellen en leerden vervolgens dat er meer is dan een warmtepomp te plaatsen en kieren te dichten. Zo zagen ze werkendeweg het belang van een integrale aanpak en langetermijnvisie. Een van de cursisten is deze kennis ook meteen bij zijn eigen woning gaan toepassen.
Doelstelling van KERN is dat de kennis over “hoe krijg je duurzaamheid in de bouw daadwerkelijk voor elkaar” breed toegepast gaat worden. Op naar een nieuwe standaard!
Samenwerking disciplines: ”Je begint elkaar ook beter te begrijpen!”
Een goed renovatieconcept bedenk je samen. Aan de cursus namen niet alleen projectleiders maar ook opzichters deel. Een van de opzichters zegt dat de cursus in eerste instantie vooral voor projectleiders bedoeld leek te zijn. Maar ook hij kwam tijdens de cursus achter dat het als opzichter heel fijn is, om te begrijpen, waarom bepaalde keuzes gemaakt worden.
Het is daarbij zaak om eerst een gezamenlijke koers te bepalen en dan pas te kijken hoe het geheel past binnen de huidige wetgevende kaders en “De Standaard”. In deze training leer je buiten de kaders te denken om het goede te doen.
Hoogwaardig energetisch betekent níet “naar De Streefwaarden streven”!
Bij het onderzoek naar de beste aanpak breng je de (financiële en logistieke) langetermijneffecten voor een aantal varianten in beeld. Bij renovatiestrategieën komt dan meestal een hoogwaardige energetische aanpak van de bouwkundige schil naar voren, waarbij je minimaal voldoet aan De Streefwaarden.
De Streefwaarden zijn niet bedoeld om naar te streven maar om er minimaal aan te voldoen. Als je de hoogwaardige energetische aanpak volgt die door de docenten van het Kennisinstituut KERN geleerd wordt, dan zit je altijd en sowieso ver boven De Streefwaarden en en score je met je projecten nog veel meer op duurzaamheid en sociale aspecten dan de minimale wettelijke richtlijnen specificeren.
Weetjes:
Wat is “De Standaard” eigenlijk?
De Standaard geeft de maximale netto warmtevraag in kWh/m2 per jaar. De Standaard geeft richting maar biedt de nodige vrijheid om passende keuzes te maken en onderdelen van een gebouw op natuurlijke momenten aan te pakken. Het is een absolute grenswaarde voor bestaande woningen. Als je erboven zit is het woningbestand niet toekomstbestendig.
De Standaard houdt daarbij rekening met alle invloeden op de warmtebehoefte. Dus niet alleen maar met de warmteweerstand van de gebouwschil maar ook met de luchtdoorlatendheid, warmteverlies door ventilatie, zonnewinst et cetera.
Wat zijn “De Streefwaarden”?
De Streefwaarden geven een ondergrens voor de isolatiewaarde van een bouwdeel. Dus waar je minimaal op moet zitten om een onderdeel van een gebouw toekomstbestendig te maken.
Hoe verhouden zich “De Standaard” en “De Streefwaarden” ten opzichte van elkaar?
In 2021 gelanceerd als wegwijzer voor het beperken van de warmtebehoefte in bestaande woningen. De Streefwaarden geven de minimale isolatiewaarde van de gebouwdelen die je moet aanhouden om de Standaard te bereiken. Je hoeft een gebouw niet helemaal aan te pakken om de Standaard te behalen. Maar de stappen die je zet moeten minimaal voldoen aan de Streefwaarden om toekomstbestendig te zijn.
Meer informatie:
Rapport standaard en streefwaardes bestaande woningbouw
De training is beschikbaar via BOB-KOB
Ook voor andere woningcorporaties of gebouwbeheerders is deze training goud waard. In vier dagdelen komt de basiskennis van duurzaam renoveren praktijkgericht aan bod. Aan de hand van de praktijkcases van de deelnemers behandelen de docenten van Kennisinstituut KERN grofweg de volgende onderwerpen: ontwikkelingen rondom verduurzaming, technische mogelijkheden (thermische bruggen, isolatie, luchtdichting ect.), impact op de installatietechniek, integrale aanpak en kritische punten in de uitvoering van energetische maatregelen.
Kijk hier voor meer informatie over deze interactieve en praktijkgerichte inhouse-training: https://www.bob.nl/opleidingen/vastgoed-academy/duurzaamheid/verduurzaming-bestaande-woningbouw/