Op dreef voor kwaliteit: Woonhuis Beuningen gecertificeerd passiefhuis

Het mooiste rietgedekte woonhuis in Beuningen is onlangs gehonoreerd met een passiefhuis-certificaat voor zijn uitstekende energetische kwaliteit. Oud-leerling van KERN en energieadviseur Dirk Jan Karsten van 1015.nl heeft alle redenen om er trots op te zijn.

Interview met Dirk Jan Karsten door Clarence Rose

Een gecertificeerd passiefhuis is nog geen mainstream in Nederland. Hoe ontstond de gedachte om voor certificering te gaan?

Ik werd in 2015 bij dit project betrokken als adviseur luchtdicht bouwen. De opdrachtgevers kenden ons van een ander project en wilden een energiezuinig gebouw laten bouwen. Omdat ik toen al wat ervaring had met energiezuinig en passief bouwen vroegen ze mij om ook daarbij te helpen.

Passiefhuisnorm was eerst geen ambitie. Maar aan de hand van mijn eerste energiecalculaties met de PHPP bleek al snel dat het schetsontwerp van de architect Pieter Oosterhout goed in elkaar zat, met de meeste ramen op zuid en oost. Ik kwam uit op zo’n 19-20 kWh/m2a en passiefhuisnorm leek mij eenvoudig haalbaar. Nadat de opdrachtgevers door kregen wat passief bouwen inhoudt, gingen ze vrij snel ook voor certificering. Dit gaf de opdrachtgevers bevestiging dat het zeer energiezuinig ontwerp goed ging werken. Een bezoekje bij de fam. Schrooten van www.energieleverend.nl hielp daar zeker bij.

vlnr: Pieter Oosterhout (architect), aannemer Adriaan vd. Broek, Jeroen (opdrachtgever), Simone (opdrachtgeefster), Dirk Jan Karsten (passiefhuisadviseur)

Wat betekende de keuze voor passiefhuis-certificering voor jou?

Ik had de cursus “Rekenen met de nZEB-tool” van KERN gevolgd, maar had er nog geen zeker gevoel bij de energiebalansberekening met de nZEB-tool/PHPP. Passiefhuiscertificering had dus absoluut meerwaarde, ook voor mij. Er komt heel wat bij kijken om een energetisch goed ontwerp te maken. Dus het was zeker goed dat certificeerder Clarence Rose van Azimut Bouwbureau het ontwerp controleerde en bijstuurde. Én natuurlijk staat een geslaagd passiefhuis ook goed op je CV.

Had de passiefhuiscertificering gevolgen van de voor het ontwerp?

Voor de architect was passief bouwen een no-brainer. De randvoorwaarden van passief bouwen zat al in zijn ontwerpfilosofie, en het is natuurlijk leuk voor zijn bureau om echt te kunnen laten zien wat ze kunnen. De ontwerp-uitdagingen lagen vooral op detailniveau, bijvoorbeeld keuzes gevelopbouw en positie luchtdichte schil. De architect dacht goed mee. Ook toen we op zoek waren naar geschikte kozijnen en de focus opschoof van de esthetiek naar energetische prestatie – wat trouwens prima samenging..

Wat waren de spannendste momenten om passiefhuisnorm te halen?

Met het dak hadden we wat gedoe. Er was geen leverancier te vinden die RC-9 prefab kap met I-liggers kon leveren. Uiteindelijk hebben we dit laten maken door een bevriende timmerfabriek.

En de kozijnen waren voor ons echt een uitdaging. In eerste instantie gingen wij voor Schüco. Maar er was toen nog geen Nederlandse leverancier en het Belgische bedrijf had moeite om ons de gevraagde info te verstrekken. Het kozijn zag op zich goed uit, maar met een Uw= 0,8 kom je er niet. Toen ik het naadje van de kous wilde weten (dus de gedetailleerde energetische eigenschappen) vonden ze dit te ingewikkeld en trokken zich terug. Dat was precies op het moment dat zij zouden moeten beginnen met de productie. Dus we moesten snel op zoek naar een alternatief.

Kozijnaansluiting Passiefhuis Beuningen: de isolatie loopt voor langs, waardoor het kozijn goed is ingepakt.

Dit werd Internorm, een partij waar we op aan konden, wat betreft de kwaliteit. De hogere kosten was wel even slikken voor de opdrachtgevers. Maar toen we zagen dat de kozijnen energetisch ook nog veel voordeliger waren (het scheelde iets van 3 kWh/m2a), waren ze snel om. Gelukkig heeft ook dit hout-aluminium-kozijn geen aanslagprofiel aan de dagkant en paste daardoor perfect in onze detaillering en het beoogde stelkozijn (een multiplex-strook van 18mm). Ook wat de luchtdichtheid aangaat voldoen deze kozijnen echt aan de passiefhuisnorm. Pladeko heeft hier veel ervaring mee en hebben de kozijnen inclusief luchtdichting zelf geplaatst. En de kozijnen zelf zijn ook gewoon goed luchtdicht. Er was geen kozijn waar we dachten dat er een lek in zou kunnen zitten, zelfs niet bij de schuifpui.

Een luchtdichtheid van n50 = 0,29/h – echt een superprestatie!

De blower-door-test was kort en hevig, het gebouw was in no time op druk. Marcel Nooijen van RAAK Energie wist al voor einde van de meting dat we de passiefhuisnorm (n50≤0,6/h) hadden gehaald. We hoefden niet eens lekdetectie te doen en waren na een uurtje klaar. De blowerdoormeting deden wij nadat het stukwerk (deel van de luchtdichte laag) klaar was. We hoefden dus ook maar 1 keer te meten.

Door deze sparing kun je de luchtdichting goed door laten lopen

De credits hiervoor krijgen vooral de aannemer Adriaan Van den Broek en zijn timmerman. Ze hebben mijn advies perfect opgevolgd en dachten goed mee. Zo kwamen zij met het idee om sparingen aan te brengen op de aansluiting van binnenwanden op de vloer en buitengevel om de naad vloer-opgaande gevel ononderbroken te kunnen afdichten.

Met de kleinschalige aannemer hebben we het goed getroffen. Hij had geen ervaring met passief bouwen maar stelde zich echt open op. Adriaan was betrokken bij alle besprekingen. De korte lijnen, vooral ook met zijn medewerkers, werkte daarbij voordelig. Er werd goed naar elkaar geluisterd en uitgevoerd zoals besproken. En hun werk was ongelofelijk strak, in het tape zaten bijvoorbeeld nauwelijks plooien.

En een absoluut stille balansventilatie en een fijne binnenlucht

Met de eerste installateur hadden we pech omdat zijn bedrijf failliet ging. De ruwbouw was net klaar en er was geen tekening beschikbaar… Dat maakte het vervolg lastig maar was ook echt niet handig voor certificering. We moesten alles aantonen aan de hand van foto’s.
De opdrachtgever deed veel moeite om de aansluiting van de navolger goed te laten verlopen en nam ook zelf (een stuk van) het ontwerp en realisatie van de balansventilatie over. Hij was beducht op geluidsoverlast en ging het ontwerp met een drukverliesberekening zelf controleren. Pas met een 2 meter lange akoestische slang op in toevoer en retourlucht was hij er gerust op. En het resultaat mag er zijn: de installatie is absoluut stil! Je moet met je oor direct onder het ventiel om er iets van te horen.

Ook ontfermde de opdrachtgever zich over de domotica en regeltechniek, wat ook zijn vak is. In het gebouw zijn 50 sensoren aangebracht.

Met de kennis van nu, wat zou jij dan anders doen?

Tevreden bewoonster met Passiefhuis certificaat

Van de warmteverdeling van de naverwarmde ventilatielucht hadden we meer verwacht. Uiteindelijk bleek dat de warmte daar “bleef” hangen, waar ze in werd gebracht en de woonkamer niet lekker warm werd terwijl de slaapkamers boven te warm werden. Nu stoken de opdrachtgevers vooral beneden met de gasgestookte sfeerkachel. Ik zou de warmtetoevoer, iets van 3 kW, nu gelijk anders verdelen.

Ook gaan we de luchtverdeling nog beter inregelen. De binnenlucht is (bij binnenkomst goed te merken) super. Maar de televisieruimte wordt intensiever gebruikt dan eerst gedacht. Daar moet dus meer lucht naar toe.

En de installatieruimte mag echt groter, wat mij betreft. De installaties passen er allemaal net in.

Maar goed, dit zijn allemaal kleinigheden. De bewoners zijn hartstikke tevreden met hun huis. De opdrachtgever vertelde onlangs stralend hoe blij ze is dat ze haar twijfels over passief bouwen overwonnen heeft. Want haar huis is het hele jaar door behaaglijk: “Nooit te warm, nooit te koud, heerlijk!” Daar doe je het voor.

 

De volgende cursus “Rekenen met de nZEB-tool” start op 14 november. Meld je hier aan.

Delen