Low-tech met Nilan Compact P2
Low-tech met Nilan Compact P2 – Het alles-in-een-apparaat is een no-brainer voor zeer energiezuinige bouwers: slim maar robuust, optimaal afgestemd op de goed geïsoleerde woning en betaalbaar in aanschaf en onderhoud. Low-tech, met alle installaties op koelkast-formaat. Nu het Deense product ook een Nederlandse kwaliteitsverklaring heeft kun je er gewoon niet meer omheen. Tijd voor een KERN-gesprek met Chris Niemeijer van Nilan Netherlands.
De Nilan Compact P2 is een zogeheten warmtepomp-compacttoestel. Wat is dat eigenlijk?
De Nilan Compact P2 is een duurzame, zeer efficiënte low-tech en complete alles-in-één oplossing voor energiezuinige woningen. Dit apparaat combineert comfortventilatie, dus balansventilatie met warmteterugwinning, met verwarming, passieve en actieve koeling en warm tapwaterbereiding in één installatie op koelkastformaat. De verschillende componenten zijn hierin goed op elkaar afgestemd en werken feilloos met elkaar samen in één compact toestel en met één overzichtelijke bediening. Vandaar de naam warmtepomp-compacttoestel. De warmtebron bij dit soort apparaten is de luchtstroom naar buiten, dus ná de WTW.
Voor welke soort woningen is de Nilan Compact P2 geschikt?
De Nilan Compact P2 is de meest ideale warmtepomp voor het verwarmen en koelen van goed geïsoleerde woningen en appartementen. Nilan is in eerste instantie ontwikkeld voor de Deense woningmarkt. De lucht-lucht-warmtepomp heeft een piekvermogen in de koude winterperiode van +/- 1 kW. Een minimale ventilatie is nodig van 70m3/h dat de opwarmperiode van de boiler niet te lang wordt. Dus kleinere appartementen kun je het beste samen aansluiten aan een Nilan-toestel. Bij een hogere pieklast kan de Nilan worden aangevuld met een verwarmingspaneel of een extra warmtepomp met een lus in de tuin voor aardwarmte of op buitenlucht. Met een ventilatiedebiet van 400m3/h kun je met de Nilan in een eengezinswoning goed mee uit de voeten. Dus voor energiezuinige woningen biedt de Nilan Compact-P2 een optimaal afgestemde en kosteneffectieve oplossing.
Waar komt de Nilan vandaan en wat is de filosofie achter het apparaat?
Het warmtepomp-compacttoestel is stapsgewijs ontstaan. Aanleiding was de gascrisis en problemen met radon in Denemarken in de jaren 1970. Er moest beter geventileerd worden en dat het liefst zo zuinig mogelijk. De balansventilatie met WTW is dus de basis. De oprichters van Nilan, Nielson & Andersen, hadden 1974 het idee dat je ook iets met die warmte uit de uitgaande lucht kunt doen en hingen er een warmtepomp aan. Met hun uitvinding is de basis gelegd voor het huidige warmtepomp-compacttoestel. Optimaal gebruik van alle energiestromen – dat is de filosofie van Nilan. Het systeem benut alle verloren en nog bruikbare energie in de woning. Nilan bestaat nu al 50 jaar. Vanaf haar oprichting in 1974 zorgt Nilan voor hoogwaardige, innovatieve, energiezuinige en vooral duurzame installatie-oplossingen.
En hoe werkt de Nilan Compact P2 nou precies? Om te beginnen: de ventilatie?
De balansventilatie is het hart van de Nilan. Zij voorziet de woning van frisse lucht en zorgt zo voor comfort én een gezond binnenklimaat. De binnenkomende luchtstroom wordt in de WTW voorverwarmd of in de zomer voorgekoeld. Daarna wordt deze verder op de gewenste temperatuur gebracht. De restwarmte in de uitgaande lucht wordt gebruikt door de warmtepomp. De WTW van de vernieuwde Nilan Compact P2 is zelfs nog efficiënter geworden met een rendement van 83%. Ook zijn de ventilatoren veel zuiniger en stiller geworden. De Nilan kan de luchtstroom aanpassen aan de behoefte van de bewoners, bijvoorbeeld met luchtvochtigheids- of CO2-sensoren en op basis van temperatuur.
Met de EM-box, een regelklep met vetfilter, heeft de Nilan een slimme oplossing voor kookafzuiging. Met een druk op de kook-knop heb je een de versnelde afzuiging van kooklucht en blijft de warmte, die tijdens het koken vrijkomt, ‘s winters beschikbaar in de woning. Hiermee zorg je voor een gezonde binnenlucht zonder fijnstof. Het voordeel is dat de vetfilter ervoor zorgt dat het ventilatiesysteem niet verontreinigd raakt.
Belangrijk bij het plaatsen van de balansventilatie is dat de buitenluchttoevoer en -afvoer koude kanalen zijn. Hier is dus dampremmende isolatie van minimaal 10cm vereist en deze kun je het beste zo kort mogelijk houden. Houd daar rekening mee in het ontwerp en de positie van de Nilan.
Vertel eens wat meer over de verwarming.
Nilan Compact P2: alle installaties voor een gezond binnenklimaat op een halve vierkante meter bijeengebracht. De ruimte links naast de boiler is voor uitbreiding met extra componenten voor bij- en voorverwarming
De verwarming geschiedt dus via de ventilatielucht. De lucht-lucht-warmtepomp warmt de toevoerlucht, die al door de WTW een beetje op temperatuur is gebracht, verder op tot zo’n 45ºC. Deze manier van verwarmen is dus geschikt voor goed geïsoleerde woningen. Het voordeel van deze manier van verwarmen is dat de verwarming snel reageert, dus als je het warmer wilt, dan is de warmte ook vrijwel meteen voelbaar. Maar je wilt niet meer ventileren dan nodig, en het warmtetransport van lucht is beperkt. Als er meer piekvermogen nodig is dan 1kW, dan kun je bijverwarmen met een stralingspaneel. De Nilan kan dit aansturen en blijft het grootste deel van de warmte leveren. Dat is dus hooguit in de koudste winterdagen nodig en dat zie je nauwelijks terug in de energiekosten. Bij woningen met een grotere warmtevraag kun je de Nilan eenvoudig uitbreiden met een -eveneens geïntegreerde – warmtepomp op bodemwarmte. Het omslagpunt voor deze investering is bij een pieklast van 2,7-3 kW. De afgifte geschiedt dan via vloerverwarming. Als je wilt weten of je woning geschikt is voor toepassing van een Nilan-compacttoestel kun je het beste een precieze pieklastberekening laten maken met de nZEB-tool/PHPP. Dan kun je eventueel ook zien waar het ontwerp van de woning nog verbetert kan worden. Soms zijn kleine wijzigingen heel effectief voor een beter comfort voor de bewoners en een laag energieverbruik. Bij zeer energiezuinige woningen moeten de bouwkundige kant en de installatietechniek goed op elkaar zijn afgestemd. Dan komt de Nilan ook goed tot zijn recht.
En de koeling, hoe werkt die?
Comfortabele koeling en optimale luchtvochtigheid
In eerste plaats voorkom je met de Nilan dat het warm wordt in huis. De warmtewisselaar van de balansventilatie koelt de warme zomerlucht voor, voordat die het huis binnenkomt. En via de bypass koel je ‘s nachts het huis uit. Maar bij behoefte levert de Nilan ook topkoeling. Dan werkt de warmtepomp net andersom en koelt de ventilatielucht, tot 8ºC onder de buitentemperatuur. Daarbij zorgt de Nilan er ook voor flinke ontvochtiging van de binnenlucht. Dat maakt het binnenklimaat in de zomermaanden echt aangenaam. En de koeling levert bij de Nilan gratis warm tapwater.
De Nilan maakt gratis warm tapwater? Hoe dan?
Ook voor de warm tapwaterbereiding in de 180 liter-boiler maakt de Nilan gebruik van de restwarmte in de afvoerlucht. De lucht-water-lucht-persstroom gaat daarbij eerst naar de boiler en dan naar de naverwarming. Maar in de zomer gebruikt de Nilan de afgevoerde warme en vochtige lucht van de actieve koeling om het tapwater te verwarmen. Hierin is Nilan uniek op de Nederlandse markt. Zo krijg je niet alleen bijna gratis warm water in de zomer, maar dit helpt ook om “warmtevervuiling” van ons leefklimaat in de zomer voorkomen, juist in de steden is dit van belang.
Onderstaande grafiek illustreert het effect van koeling op het werkelijke energieverbruik in kWh voor het produceren van warm water:
Het effect van koeling op het werkelijke energieverbruik voor warm tapwaterbereiding in een 2-persoonshuishouden in een kleine woning
Hoe zit dat nu in de BENG?
BCRG heeft recentelijk een kwaliteits- en gelijkwaardigheidsverklaring afgegeven voor de Nilan Compact P2. Dat was wel behoorlijk puzzelen voor BCRG want de Nederlandse regelgeving is opgezet voor losse systemen, dus warmtapweter, verwarming, ventilatie en koeling – alles los van elkaar. De synergie in de Nilan is dus nauwelijks te vatten in de BENG-berekening. Zo blijft de bijdrage van koeling aan warmtapwater vooralsnog buiten beschouwing, ook al is dat een flinke bijdrage. Maar ook voor ons als leverancier was dit echt een uitdaging: De Europeese testen van de integrale werking van dit systeem moesten wij speciaal voor de Nederlandse regelgeving in hapklare brokjes aanleveren. Jammer dat de voordelen van de Nilan nog steeds niet helemaal zichtbaar worden in de BENG. De resultaten in de praktijk zijn gelukkig overtuigend.
De Nilan wordt vaak ook in kleine woningen toegepast. Gaat het goed met het geluid?
De Nilan werkt met een zeer efficiënte stille warmtepomp en super zuinige gelijkstroomventilatoren. Met de gebruikelijke geluidsbeschermende maatregelen voor balansventilatie past de Nilan dus goed in elke techniekruimte zonder risico op geluidshinder. De geluidsemissie blijft dan onder de 30dB en het kan door extra maatregelen zelfs nog stiller.
Kun je iets vertellen over de sturing?
De Nilan is zeer gebruiksvriendelijk. Je hoeft er geen handleiding voor te lezen en in principe stemt de Nilan zelf af op de warmte- en koelvraag zonder dat je er iets aan hoeft te doen. Via een bedieningsscherm in de woning en inmiddels ook op een smartphone kun je de temperatuur en andere functies van de Nilan instellen. Hier kun je ook belangrijke informatie over de werking van de Nilan op dat moment zien. Beheerders van bijvoorbeeld appartementsgebouwen kunnen elke installatie met een module op afstand inlezen en eventueel bijsturen.
Waar moet je op rekenen qua kosten en voor onderhoud
De Nilan combineert alle installaties in een apparaat waardoor je dus qua kosten altijd lager uitkomt dan als je de losse delen zou plaatsen. Door de luchtverwarming vervallen ook de kosten voor vloerverwarming. Na aanleg van de ventilatiekanalen kun je dit “plug and play”-apparaat makkelijk plaatsen. Ingewikkelde aanleg van sturingscomponenten en een tijdrovende afstemming van de verschillende installaties op elkaar vervalt. Ook de bouwsnelheid is een bijkomend kostenvoordeel.
Doordat bij de Nilan alle installaties in een toestel zitten is het onderhoud zeer beperkt en zijn de kosten hiervoor laag, vergelijkbaar met dat van een gewone gasketel. Naast filters vervangen moet je na verloop van tijd rekenen op vervanging van aan slijtage onderhevige onderdelen zoals ventilatoren na 8 jaar. Het jaarlijkse onderhoud aan de Nilan Compact P2 is goed te overzien en het vervangen van onderdelen is eenvoudig. In huurwoningen en appartementsgebouwen kan fysiek onderhoud worden geoptimaliseerd door de techniekruimte van de installaties van buitenaf bereikbaar te maken. Dankzij het innovatieve ontwerp en de lage onderhoudskosten kunnen gebruikers van het systeem jarenlang genieten van een lage energierekening, een optimaal en vooral gezond binnenklimaat. Kijkend naar totale levensduur van de apparatuur is ook de TCO zeer laag in vergelijking met andere systemen. De Compact P2 gaat minimaal 25 jaar mee, maar ook in Nederland staan er nog diverse Nilan-toestellen die al meer dan 30 jaar in gebruik zijn en optimaal functioneren.
Baanbrekend in betrouwbaarheid. Hoe komt Nilan aan deze titel?
De uitgangspunten bij de ontwikkeling van de Nilan warmtepomp-compacttoestellen waren de zware omstandigheden van het Scandinavische klimaat. Van meet af aan zette het bedrijf zich in voor een lange levensduur en hoog gebruikscomfort van zijn producten. Dus de componenten zijn robuust, bijvoorbeeld werkt de warmtepomp niet met een rotatiecompressor, maar met een duurzamere zuigcompressor. Aan slijtage onderhevige delen zijn (makkelijk) vervangbaar. Doel was altijd dat gezinnen ook na verloop van tijd niet voor verrassingen komen te staan. Het low-tech warmtepomp-compacttoestel bestaat uitsluitend uit componenten en materiaal van de hoogste en alleen Europese kwaliteit. Inmiddels zijn in Europa meer dan 2 miljoen geïnstalleerde Nilan-toestellen. Kijk hier voor een overzicht van een aantal van deze projecten in Nederland. Ook de steeds meer toenemende vraag is een ontegenzeggelijk bewijs van de overtuigende kwaliteit en continuïteit van de organisatie.
Noot van KERN: Momenteel wordt de nieuwe Nilan Compact P2 gecertificeerd door het Passive House Institute. Wij houden jullie op de hoogte zodra deze is opgenomen in de database voor gecertificeerde passiefhuis-warmtepomp-compacttoestellen via onze nieuwsbrief. Dat maakt het rekenen met deze installatie natuurlijk stukken makkelijker en de resultaten zijn echt verbeterd ten opzichte van zijn voorloper.
Ben je geïnteresseerd om Nilan toe te passen in je projecten? Dan kun je niet zonder de nZEB-tool/PHPP en DesignPH. Want je wil weten of het gebouw geschikt is voor de Nilan en hoe je dat het beste kunt optimaliseren. Andersom wil je weten of de Nilan Compact P2 echt het comfort kan leveren dat je wenst voor je klant. Hiervoor maak je een model met de DesignPH en daarna maak je de energiebalansberekening en de nodige optimalisatie met de nZEB-tool. Mis de kans niet om deel te nemen aan de cursussen “Energiebalans met DesignPH” en “Rekenen met de nZEB-tool“.