Beter ventileren met doorstroomventilatie
Balansventilatie in een luchtdicht gebouw kan niet alleen energiezuiniger, stiller en goedkoper. Met doorstroomventilatie gaat ook de luchtkwaliteit er flink op vooruit. Bij een luchtdichtheid van klasse 3 of beter is het namelijk mogelijk om met weinig ventilatie over- en onderdruk op te bouwen. Tussen de toevoer in verblijfsruimten en afvoerpunten ontstaat dan een effectieve, ongestoorde luchtstroom. Deze ververst de gangen of juist ook ertussenin gelegen verblijfsruimten. Dit wordt cascade- of doorstroomventilatie genoemd. Toch lijken veel installateurs- en adviseurs te blijven hangen in het tijdperk waarin de wind de stromingsrichting van de ventilatie bepaalde. Het is tijd voor een kennisboost, het is tijd voor doorstroomventilatie.
Door Clarence Rose
Dat balansventilatie en luchtdichtheid bij elkaar horen, is inmiddels gemeengoed. Maar hoe luchtdicht speelt voor de meeste installatieadviseurs geen rol. Ze hanteren gewoon hun vuistregeltjes conform bouwbesluit met iets extra om gedoe voor te zijn. Herrie, stoffige of muffe lucht zijn gevolgen van slecht ontworpen ventilatiesystemen en halen de reputatie van balansventilatie onderuit. Een goed ventilatiesysteem is maatwerk en luchtdicht bouwen dé kans voor balansventilatie. Het zit hem juist in de eenvoud, geen toeters en bellen maar een goed ontwerp.
Een luchtdicht gebouw kun je beter ventileren
In een gebouw met minimale lekken (luchtdichtheid van klasse 3 of beter) is het mogelijk om over- en onderdruk op te bouwen. Tussen de toevoer in verblijfsruimten en afvoerpunten ontstaat dan een effectieve, ongestoorde luchtstroom. Deze ververst de gangen of juist ook ertussenin gelegen verblijfsruimten. Dit wordt cascade- of doorstroomventilatie genoemd.
De belangrijkste luchttoevoer voorzie je in slaapkamers, voor een gezonde nachtrust mag de CO2-concentratie 1000 ppm niet overschrijden. Dit komt neer op zo’n 40-45 m3/h verse lucht (in normaalstand) voor een tweepersoonsslaapkamer. De hoofdafvoer komt in de keuken. Vanwege de grote fijnstof-ontwikkeling tijdens het koken is hier extra afzuiging nodig.
Meer met minder
Meer ventileren in slaapkamers en keuken betekent niet dat je in totaal meer moet ventileren. Door de luchtstroom op deze ruimten te concentreren en de rest (deels) te ventileren met overstromende lucht kun je met minder luchttoevoer méér ventileren. In een luchtdicht gebouw volstaat een ventilatievoud van maar 0,3 tot 0,4 per uur.
De woonkamerlucht ververs je dus met de slaapkamerlucht en juist extra door de extra afzuiging in de keuken. Bij naast elkaar gelegen afvoerruimten kun je de lucht nog eens extra “hergebruiken”, bijvoorbeeld door de lucht uit een berging via een overstroomrooster in de toiletruimte te laten stromen en daar af te voeren.
Wordt dit niet muf?! – Ik schrijf hier over een constant en goed stromende balansventilatie. Over de luchtkwaliteit hoef je je daarbij geen zorgen te maken. Als je de lucht in de slaapkamers fris houdt is ook de “verbruikte” lucht uit de slaapkamers fris. Plaats je overstroomvoorzieningen wel zo dat er geen “kortsluiting” naar het afvoerrooster ontstaat, dus de afvoerruimte goed wordt doorstroomd.
Overstroomvoorzieningen
Overstroomvoorzieningen zijn een belangrijk onderdeel van de balansventilatie. De spleten onder de deuren of overstroomroosters moeten worden gedimensioneerd voor de maximale ventilatiestand. Gooi dit niet over de schutting bij de timmerman! Bij te kleine openingen ontstaan stromingsgeluiden en gaan deuren ineens moeilijk open. Bovendien moeten de ventilatoren harder werken.
Terwijl in de slaapruimten vaak stilte is gewenst, zijn hier vrij grote overstroomopeningen nodig. Vervang hier de grote spleet onder de deur door geluiddempende overstroomroosters. Die kun je mooi in de deur integreren, zie het valdorpelsysteem van Planet.AG. Maar ook muurroosters zijn mogelijk.
Droge lucht verleden tijd
Doorstroomventilatie is niet alleen maar energiezuinig omdat je minder lucht toe- en afvoert. Het bespaart ook kanaalwerk en zorgt voor minder ventilatiegeluid. Bovendien zorgt doorstroomventilatie in de wintermaanden voor een gezondere binnenlucht. Met een ventilatievoud van 0,3 tot 0,4 per uur blijft de relatieve luchtvochtigheid namelijk, afhankelijk van het gebruik van het gebouw (de binnentemperatuur en interne dampbronnen) veilig boven 30%. Bij gangbare balansventilatie, waarbij je in alle verblijfsruimten direct met buitenlucht ventileert en dus meer lucht toevoert, kun je rekenen op te droge lucht en zelfs gezondheidsklachten!
De afgelopen decennia is er o.a. door het Passive House Institute grondig onderzoek gedaan naar mogelijkheden gezond en kostenefficiënt te ventileren. Dit leverde waardevolle inzichten op over hoe je balansventilatie verder kunt optimaliseren. Deze maken deel uit van de Cursus energieneutraal bouwen en renoveren door Kennisinstituut KERN.
Deze blog is ook eerder gepubliceerd op gawalo.nl