Energieprestatie gebouw afhankelijk van oriëntatie
Home » Blogs » Energieprestatie gebouw afhankelijk van oriëntatie
Gepubliceerd 27 september 2019 | Update: 13 december 2025
Een optimale oriëntatie van gebouwen op de zon is essentieel voor de energieprestatie van gebouwen. De impact van de zuidzon is groot, je bespaart ermee tot ruim 50% van de energiebehoefte voor verwarming! En hoe beter geïsoleerd hoe groter wordt deze impact. Energiezuinig bouwen begint bij het stedenbouwkundig plan.
Een bijdrage van Clarence Rose
Oriëntatie van gebouw essentieel voor energieprestatie en zomercomfort
In feite zijn noordgeörienteerde ramen het minst gunstig. De zonnewarmte-opbrengst is hier minimaal. Maar als er in dit gebouw wel ook ramen op het zuiden zitten trekken deze de energiebalans weer iets recht. Dus meestal zijn juist de oost/west-georiënteerde gebouwen de grootste energieslurpers! Ook leiden oost- of westgeoriënteerde ramen tot een veel groter risico op temperatuuroverschrijdingen in de zomer en overgangsperioden. Want door oost- en westramen dringen zonnestralen diep in het gebouw. Pas dus echt op bij oost- en westramen. Deze laten s winters hooguit net zoveel warmte binnen als ze verliezen en s zomers juist extra overtollige warmte. Ramen op het zuiden daarentegen zijn juist veel minder gevoelig voor temperatuuroverschrijding. De zon staat dan hoog en er dringt maar een veel kleiner deel door het glas naar binnen. Dus ook goed nieuws voor TOjuli!
Impact oriëntatie van gebouw op energiebehoefte meer dan 50%!
Ik heb een van mijn huidige projecten, het Passiefhuis Leende, erbij gepakt en uitgerekend wat er gebeurt als ik het gebouw draai naar andere windrichtingen. Dit is een vrijstaand gebouw met glas aan alle kanten, maar wel 1 gevel met extra veel glas.
De energiebehoefte voor verwarming is bij optimale oriëntatie (zuid): 5023 kWh/a
Wanneer ik het gebouw 90° draai (gevel met veel glas naar het westen): 7067 kWh/a = 40% extra energiebehoefte.
Daar je dan het gebouw verder naar 180° (gevel met veel glas naar het noorden): 7304 kWh/a = 45% extra energiebehoefte.
En als ik het gebouw naar 270° draai (gevel met veel glas naar het oosten): 8058 kWh/a. Dit komt neer op 60% extra energiebehoefte!
De percentages schelen natuurlijk per project en de verhoudingsgewijze impact is in minder goed geïsoleerde gebouwen iets lager. Maar in mijn passiefhuisprojecten constateer ik deze invloed door oriëntatie altijd.
Passiefhuisontwerp: met DesignPH naar de juiste oriëntatiePassiefhuisproject in uitvoering
Ook schaduw en vaste zonwering heeft een sterk effect op de energiebehoefte
Schaduw (zoals vaak in binnenstedelijk gebied) is ook een aanslag op je energieprestatie. Daar kun je vaak ook weinig aan doen. Toch is het ook daar zaak om zoveel mogelijk bezonning te organiseren vanuit stedenbouwkundige opzet.
Met designPH kun je de effecten van schaduw op de energieprestatie van je gebouw eenvoudig en heel specifiek analyseren. Zo heb ik recentelijk een klant geholpen zicht te krijgen op de effecten van een veel te groot gedimensioneerd dakrand rond om zijn woning. Dit ziet er dan bijvoorbeeld zo uit:
Dit is allemaal geen nieuws. Deze kennis is een belangrijk bestanddeel van passiefhuis-technologie. Hierin is de oriëntatie juist een eenvoudige stelschroef om passiefhuizen al in de stichtingkosten concurrerend te maken. Maar ook in het kader van netcongestie en energieneutrale wijken is gebruik maken van de winterzon voor verwarming de meest voor de hand liggende route. Dit is een van de uitkomsten uit ons onderzoek in het EU-project PassReg. Neem dus deze effecten van zoninstraling mee bij het ontwikkelen van stedenbouwkundige en architectonische plannen.
DesignPH: Hulptool voor optimalisatie VO
DesignPH is hierbij een super hulpmiddel omdat je hiermee reeds met het eerste VO-model inzicht krijgt. En sinds de nieuwste versie, DesignPH2.0, is de schaduwanalyse zeer gedetailleerd, al op schetsniveau nauwkeurig en volledig automatisch. Je hoeft alleen nog maar het model te tekenen in Sketchup, wat energetische parameters toekennen aan de gebouwdelen en krijgt de energieprestatie al in beeld. Zo kun je de oriëntatie en geometrie van het gebouw meteen optimaliseren.
In feite zijn noordgeörienteerde ramen het minst gunstig. De zonnewarmte-opbrengst is hier minimaal. Maar als er in dit gebouw wel ook ramen op het zuiden zitten trekken deze de energiebalans weer iets recht. Dus meestal zijn juist de oost/west-georiënteerde gebouwen de grootste energieslurpers! Ook leiden oost- of westgeoriënteerde ramen tot een veel groter risico op temperatuuroverschrijdingen in de zomer en overgangsperioden. Want door oost- en westramen dringen zonnestralen diep in het gebouw. Pas dus echt op bij oost- en westramen. Deze laten s winters hooguit net zoveel warmte binnen als ze verliezen en s zomers juist extra overtollige warmte.
