Experiment: Verwarming uit in passiefhuis – zonder extra wollen trui

Architect Mark Siddall riep begin februari op tot de Passivhaus Challenge: Hoe lang kunnen bewoners van een passiefhuis of EnerPhit (de PH-standaard voor renovatie) in hartje winter de verwarming uit laten staan. Het doel was daarbij niet om de mensen op de proef te stellen, maar wel om aan te tonen wat de kracht van een passiefhuis is.

Door Jan Geerts

Bescherming tegen weersinvloeden

De belangrijkste functie van een woning is om bescherming te bieden, onder andere tegen weersinvloeden. Immers willen we er graag warmpjes bij zitten, niet nat worden als het regent en de krant kunnen lezen als het waait. De muren en daken bieden deze bescherming. En installaties bieden extra comfort, zoals een cv-ketel of een warmtepomp, die een woning op temperatuur houdt.

Toen in februari 2021 in de Amerikaanse staat Texas de elektriciteitsvoorziening dagenlang plat lag dankzij een sneeuwstorm, werd duidelijk in hoeverre een woning bescherming kan bieden. Of juist niet. Texanen spraken over een ‘inloop diepvries’ als ze het over hun woning hadden. Op internet deden als snel foto’s de ronde van ventilatoren met ijspegels eraan en mensen binnenshuis met meerdere winterjassen aan.

Passivhaus challenge

Geheel toevallig viel het experiment van Mark Siddall vrijwel gelijktijdig met de noodgedwongen situatie van de Texanen. Hij vond twee voormalige opdrachtgevers van hem bereid hun verwarming voor een week uit te zetten. Een gezin woont in het EnerPhit-project Sheperd’s Barn. De andere in het passiefhuis Larch Corner. (Engelsen geven graag namen aan hun huizen).

Shepherd’s Barn EnerPhit – foto: Mark Siddall

Larch Corner Passiefhuis – foto: Mark Siddall

Vervolgens riep hij passiefhuisbewoners op Twitter op om mee te doen door hun verwarming voor een week uit te zetten en twee keer per dag de buitentemperatuur, binnentemperatuur, het weer en hun gemoedstoestand terug te koppelen. Een nieuwe hashtag was geboren: #PassivhausChallenge.

Ervaringen

Met name bewoners uit Engeland, Canada en de VS deden mee aan de PassivhausChallenge. Allemaal op het noordelijk halfrond, dus allemaal in winterse omstandigheden. Sommige hadden sneeuw en zon, terwijl andere juist meer grijze bewolkte dagen hadden.

In de huizen die niet door de zon verwarmd werden, zakte de temperatuur geleidelijk. Sheperds Barn bijvoorbeeld verloor 0.75°C in 11.5 uur, toen het buiten grijs, bewolkt en rond de 5°C was. Na een paar dagen zakte de temperatuur in deze woningen geleidelijk tot oncomfortabel lage temperaturen; zo rond de 17 a 18°C. Door een ovenmaaltijd te maken of brood te bakken, kon de challenge nog een dag langer doorgezet worden.

In woningen waar de warme zonnestralen volop naar binnen schenen (en het buiten rond het vriespunt was) bleven de binnentemperaturen juist constant. Een hele winterse week zonder verwarming was in deze passiefhuizen niet anders dan normaal.

Garry Martin trok dan ook de conclusie dat je in passiefhuizen geen verwarming nodig hebt als a) de zon schijnt en/of b) je een grote familie hebt en/of c) je veel brood bakt.

Deze challenge maakt de kracht van een passiefhuis heel duidelijk. Onderstaand twitterbericht zegt het eigenlijk allemaal: “Zelfs met mijn gedegen kennis over passief bouwen verbaasd het me dat de temperatuur na 7 dagen in vele gebouwen nog steeds hoger is dan in onze woning met de verwarming aan.”

Passiefhuis: minimaal risico bij uitval verwarming

Bij de stroomstoring in Texas deden bewoners van een EnerPhit-gebouw [https://passivehouseaccelerator.com/articles/passive-survivability] onvrijwillig mee aan de PassivhausChallenge. Trey Farmer, architect en bewoner van het gerenoveerde huis: “Na 12 uur zonder elektriciteit, was de binnentemperatuur bij de buren al onder het vriespunt.” De buren hebben dezelfde woning als Trey, alleen minder geïsoleerd. De EnerPHit woning daarentegen was gedurende de eerste nacht zonder elektriciteit afgekoeld tot 15.5°C. Overdag kroop de temperatuur weer omhoog naar 17°C. De tweede nacht met vrieskou en zonder elektriciteit viel de binnentemperatuur terug tot 11.5°C. Verre van comfortabel maar een stuk beter leefbaar dan in de vrieskou van de buren.

Hoe lang een huis de warmte binnen kan houden bij stroomuitval is recentelijk gesimuleerd door het RMI.

Het Midden-Europees elektriciteitsnet is gelukkig vrij betrouwbaar. Maar ook in Nederland kunnen we in een vergelijkbare situaties terecht komen. En tot dat moment kunnen we met passiefhuizen volop genieten van de gezonde binnenlucht, het hoge comfortniveau en de lage energierekening.